Hooggevoelig: geen last maar kracht.
Wist je dat hoogsensitiviteit een persoonlijkheidskenmerk is?
1 op de 5 mensen wordt geboren met een extra gevoelig zenuwstelsel. Het komt ook in het dierenrijk voor: het is hoe de natuur bedoeld is. Veel hoogsensitieve mensen (HSP’ers) hebben echter last van hun hoogsensitiviteit. Ze raken snel overprikkeld, zijn gevoeliger voor stress en weten vaak niet hoe ze om moeten gaan met alles wat ze ervaren en voelen. Als je goed om leert gaan met overprikkeling én je grenzen aan leert geven – dan kun je als HSP’er in je kracht leren staan en je hooggevoeligheid ervaren als iets positiefs. Ook kun je stress en burn-outs makkelijker leren voorkomen als je zorgt voor genoeg ‘rest & reset’ momenten. Een coach of therapeut kan je hierbij helpen.
Hard geluid, fel licht, spanning in de lucht: bij HSP’ers komen prikkels hard binnen. Zo’n 1 op de 5 mensen, 20% van de bevolking, wordt hooggevoelig geboren. Als hoogsensitief persoon heb je een extra gevoelig zenuwstelsel. Je wordt sterk beïnvloed door prikkels van buitenaf en je bent gevoeliger voor stress en burn-outs
Diepgaande informatieverwerking
Hoogsensitiviteit is in de meest pure zin: diepgaande informatieverwerking in de hersenen. De diepte van verwerking betekent dat hoogsensitieve mensen een intense waarneming hebben van allerlei details in hun omgeving. Dit wil zeggen dat HSP’ers letterlijk veel meer zien, ruiken, emoties voelen, indrukken en lichamelijke sensaties ervaren – dan niet-HSP’ers.
Nadenken of piekeren?
Dit betekent dat een HSP’er meer nadenkt, bijzaken en gevolgen overweegt – dan een niet-HSP’er. De diepgaande informatieverwerking in de hersenen, het nadenken, is absoluut een kwaliteit van hoogsensitiviteit. Tijdens dit proces schakelen HSP’ers heel vaak van het ene feit, naar het andere feit. Ondertussen duiken er diverse ideeën, creatieve hersenspinsels, nieuwe strategieën en associaties op. HSP’ers schatten snel risico’s en kansen in, maar denken wel diep na over de gevolgen hiervan: ze nemen alles mee in hun gedachtengang. En soms leidt dat tot verwarde reacties van vrienden, collega’s of familieleden, die kunnen glazig kijken als HSP’ers hun ‘logica’ uiteen zetten. En dat is dan soms even schakelen, omdat HSP’ers zelf vaak niet doorhebben dat ze 10 stappen vooruit denken en soms sneller denken dan anderen. Iedere HSP’er denkt graag vooruit. Wat zou er kunnen gebeuren? Welk scenario is het meest te verwachten? Wat zijn de voordelen, nadelen en consequenties? Hoe had een bepaalde situatie beter aangepakt kunnen worden? Hoe hadden anderen zich gevoelt als het anders was gegaan? Zelfs in scenario denken, houden HSP’ers rekening met de reacties en gevoelens van anderen. Deze eindeloze stroom van gedachten slaat al snel om in piekeren.
Overprikkeling ligt op de loer
Door deze diepe manier van denken, ervaren en verwerken is het logisch dat hoogsensitieve mensen sneller overprikkeld raken. Alle gevoelens, indrukken en gedachten kosten meer tijd om te verwerken. De emoties die deze indrukken oproepen zijn vaak ook intens (emotionele intensiteit). Hierdoor kan er sneller stress ontstaan, zeker als er te weinig oplaad-tijd en ontspanning is.
De afgelopen jaren is er meer wetenschappelijk onderzoek gedaan naar hoogsensitiviteit. Hieruit blijkt dat de verwerking van prikkels in de hersenen bij hooggevoelige mensen anders verloopt. Dit is iets wat gelukkig steeds meer psychologen, therapeuten, en huisartsen erkennen en naar handelen.
Wanneer ben je hooggevoelig?
Kenmerken van hoogsensitiviteit D.O.E.S.:
Diepgaande informatieverwerking: je denkt langer en dieper na, maakt scenario’s in je hoofd, overziet snel de mogelijkheden en risico’s. Je hersens werken sterker op een dieper niveau. Alles wat je ziet, hoort, voelt, ruikt, proeft en via beweging waarneemt, wordt dieper verwerkt. Je denkt er uitgebreider over na. Je verbindt informatie met elkaar. Dit gaat soms razendsnel, maar kan ook meer tijd kosten.
Overstimulatie: je functioneert niet goed als er te veel prikkels zijn. Snellere overprikkeling door een gevoelig zenuwstelsel, met meer stress als gevolg.
Emotionele intensiteit: het aanvoelen van sfeer en emoties van anderen, sterk empathisch vermogen en je eigen emoties intenser ervaren dan niet HSP’ers. Je reageert sterker op positieve prikkels en ervaringen. Ook negatieve prikkels worden sterker en intenser ervaren dan bij niet HSP’ers.
Sensorische gevoeligheid: Subtiele signalen pik je beter op dan anderen. Gevoelig zijn voor fel licht, geluid, prikkende labeltjes van kleding, kou, warmte, maar ook gevoelig zijn voor stimulerende middelen zoals cafeïne, suiker en alcohol.
Omgeving speelt grote rol
Toch zijn er onder hooggevoelige mensen grote verschillen te vinden, dit ligt met name aan de opvoeding en omgeving waarin de hooggevoelige persoon is opgegroeid. Is de HSP’er in een onveilige, onrustige omgeving opgegroeid, dan is er op latere leeftijd een grotere kans op faalangst en angststoornissen. Hoogsensitieve mensen die in een onveilig omgeving opgroeien voelen zich ook sneller afgewezen. Is de HSP’er juist in een veilige omgeving opgegroeid, waarin er veel complimenten (of juist alleen maar) door ouders werden uitgedeeld, dan kun je als hoogsensitief persoon beter functioneren. Hier staat wel tegenover dat deze HSP’er bijvoorbeeld slechter tegen kritiek kan, omdat dit niet (genoeg) werd gegeven in de opvoeding. Zowel negatieve als positieve ervaringen in de jeugd van een HSP’er komen intenser binnen.
Hooggevoelig en functioneren
Ook je huidige leefomgeving en levenservaringen zijn van belang bij je functioneren als HSP’er.
- Hoe je in je vel zit (goed of slecht)
- Hoe je bent opgevoed/opgegroeid (veilig of onveilig)
- Je levenservaringen (zonder trauma, of juist enige trauma’s meegemaakt)
- Wat voor werk je doet (of je het hier naar je zin hebt)
- Hoe de sfeer is op werk (goed of juist slecht)
- Waar je woont (in een rustige wijk, in de natuur of juist een moeilijke wijk/drukke stad)
- Hoe druk je het hebt (hoe je zelf je leven indeelt, hoe je omgaat met druk)
- Wat voor partner je hebt (of deze ook HSP is, of er begrip voor heeft en je steunt, of juist niet)
- De mate van zelfzorg
Al deze factoren spelen mee in je functioneren.
Als HSP’er in je kracht staan, zelfzorg & overprikkeling voorkomen
Wat ontzettend belangrijk is voor HSP’ers, is overprikkeling voorkomen, op tijd opladen en goed voor jezelf zorgen. Ook de positieve eigenschappen belichten en hier trots op zijn, is van groot belang. Een coach kan je daarmee helpen. ‘Hooggevoelig geen last maar kracht’ is mijn motto
Hieronder volgen wat voorbeelden en tips:
- Zorg goed voor jezelf: geef grenzen aan
Self care, goed voor jezelf zorgen, weten wat je nodig hebt, je eigen grenzen aan durven en weten te geven en je eigen welzijn en energie voorop zetten. Niet voor iedereen even makkelijk, vooral niet voor HSP’ers, omdat zij zich snel schuldig voelen omdat ze zich erg goed in anderen weten te verplaatsen. Toch is zelfzorg één van de belangrijkste manieren om overprikkeling te voorkomen en in je kracht te kunnen staan. - Plan uitrust- en oplaadtijd in: reset & recharge
Continu bezig zijn kost veel energie. Plan tijd voor jezelf in, zodat je je gevoelige zenuwstelsel kunt ‘ontprikkelen’. Ga een wandeling maken in de natuur, lees thuis een boek, ga naar yoga, mediteer, ga een stuk fietsen door de natuur – oplaadtijd betekent voor iedereen iets anders. Zelf weet je goed waar je rustig van wordt. Deze uitrust tijd bewust inplannen (zodat je het niet vergeet/het laat ondersneeuwen) is van groot belang. - Eet op tijd én gezond
Plan je eet-momenten op tijd in, eet genoeg, maar niet teveel. Eet liever geen bewerkt voedsel, geraffineerde suikers en limiteer je cafeïne-inname.Dit heeft bij HSP’ers een extra heftig effect. In feit doen deze middelen meer kwaad dan goed: HSP’ers zijn van zichzelf al alert genoeg. Wanneer ze zich niet alert voelen, en juist moe; dan is dit een duidelijk teken van overprikkeld zijn en niet genoeg tijd nemen om (alleen, op jouw eigen manier) op te laden. - Wees trots op deze eigenschap én de talenten die erbij komen kijken
De negatieve effecten van overprikkeld zijn omdat je hoogsensitief bent, zijn ingrijpend en daarom wordt hier zoveel over geschreven. Toch is het heel belangrijk om ook de talenten van HSP’ers te erkennen, hier trots op te zijn en hiermee te werken. Hun talenten:
– Empathie
– Betrouwbaarheid
– Verantwoordelijkheidsgevoel
– Sterke intuïtie
– Goed kunnen luisteren
– Open-minded
– Zorgzaam
– Creatief denken
– Aandacht voor detail
– Het grote geheel kunnen zien
– Gevoel voor humor
– Analytisch vermogen
– Organisatietalent
– Verbeeldingskracht
Empathie is een prachtige eigenschap, wat het bovenstaande filmpje mooi weergeeft.
- Wees je bewust van je valkuilen – herken overprikkeling en leer hiermee omgaan
Klachten van overprikkeld zijn: te veel gedachten , vermoeidheid , behoefte je terug te trekken, moeite om je te concentreren, contact met anderen vermijden, prikkelbaarheid, negatieve gedachten, zelfkritiek , vergeetachtigheid, slaapproblemen, en (hoofd)pijnklachten . Ook gaven HSP’ers aan zich rusteloos te voelen, meer fouten te maken en minder goed te presteren .
Wil jij ook graag in je kracht staan en kun je daar hulp bij gebruiken?
Maak van je hooggevoeligheid geen last maar een kracht.
Neem vrijblijvend contact met me op.
